Jubileusz 1050-lecia Chrztu Polski
Działania Muzeum Archeologicznego w Poznaniu i Rezerwatu Archeologicznego Genius loci
STYCZEŃ 2016
Uroczyste rozpoczęcie roku jubileuszowego w Rezerwacie Archeologicznym Genius loci; 29 stycznia 2016 r., 11:00 – prezentacja rzeźby – łodzi wykonanej z fragmentów tysiącletnich dębów.
Dębowa łódź wykonana z drewna pochodzącego z konstrukcji budowanych w X wieku, symbolicznie wprowadzi Rezerwat Archeologiczny Genius loci w uroczystości 1050-lecia Chrztu Polski. Wystawa odnosić się będzie do chrześcijańskiej symboliki łodzi i jej wczesnośredniowiecznej ikonografii. Ekspozycja stanie się pierwszym etapem jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski.
Współpraca: rzeźba wykonana została przez Pracownię Rzeźby Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu, pod kierunkiem prof. dr hab. Kazimierza Raby, mgr Łukasza Gruszczyńskiego.
KWIECIEŃ 2016
Wykonanie krucyfiksów z fragmentami X-wiecznego drewna dla wszystkich polskich katedr – inauguracja projektu: 14.04. 2016 r. na uroczystej mszy św. w Katedrze gnieźnieńskiej.
W Poznaniu powstaje pamiątka jubileuszu 1050-lecia Chrztu Polski. Rezerwat Archeologiczny Genius loci, który jest pomysłodawcą projektu, zbudowany jest w miejscu gdzie prezentowane są relikty drewniano-ziemnych fortyfikacji, związanych z początkami państwa polskiego i miasta Poznania. Ogromne ilości doskonale zachowanych fragmentów tysiącletnich dębów, odkryte przez archeologów i zakonserwowane w tym miejscu, pozwalają na wykorzystanie części z niekonstrukcyjnych elementów drewnianych do uczczenia obchodów 1050-lecia wprowadzenia chrześcijaństwa na ziemie polskie. Badania dendrochronologiczne dębów ściętych do budowy wałów obronnych wykazały, że rosły one i ścinane były w czasie wydarzeń, których pamiątkę świętować będziemy w 2016 roku.
Będzie to jednorazowe działanie, krucyfiksy posiadać będą certyfikat oryginalności, i pojedynczy egzemplarz dedykowany zostanie konkretnej katedrze. Wykonanie krzyży powierzone zostało artystce poznańskiej – dr Annie Orskiej.
Współpraca: Kuria Metropolitalna w Poznaniu i Muzeum Archeologiczne w Poznaniu (Rezerwat Archeologiczny Genius loci).
WYSTAWY STAŁE I CZASOWE
KWIECIEŃ – GRUDZIEŃ 2016
Działania Muzeum Archeologicznego w Poznaniu i Rezerwatu Archeologicznego Genius loci skoncentrowane zostaną na ukazaniu kultury, architektury, sztuki i ludzi czasów końca X wieku. Wszystkie planowane wydarzenia odbędą się pod wspólnym tytułem Tempora Christiana.
- EKSPOZYCJA: Archeologiczne tajemnice palatium i katedry poznańskiego Ostrowa.
Wystawa czasowa w Pałacu Górków. Wystawa to archeologiczno-architektoniczna prezentacja najważniejszych miejsc i budowli Ostrowa Tumskiego w Poznaniu, związanych z początkami chrześcijaństwa w Polsce. W ramach ekspozycji zaprezentowane zostaną najbardziej spektakularne zabytki kultury materialnej i artystycznej, pochodzące z badań wykopaliskowych prowadzonych wokół pozostałości poznańskiej rezydencji książęcej przy kościele NMP oraz w obrębie reliktów pierwszej bazyliki katedralnej. W świetle najnowszych ustaleń, obiekty te należą do najwcześniejszych murowanych budowli świeckich i sakralnych w państwie pierwszych Piastów, odpowiadających metrykalnie czasom Mieszka I.
- EKSPOZYCJA: Pokolenie 966 – świt wielkich przemian – wystawa stała w Rezerwacie Archeologicznym Genius loci, tworzona w ramach programu MKiDN „Chrzest 966”, koordynowanego przez NCK.
Badania archeologiczne prowadzone na terenie Ostrowa Tumskiego, trwające już prawie stulecie, pozwoliły na odzyskanie pamięci o wielkości i znaczeniu grodu poznańskiego. Monumentalne konstrukcje wałów grodowych, pierwsze kamienne budowle rezydencjonalne i sakralne oraz wielkie przemiany jakich areną stała się tutejsza warownia w drugiej połowie X wieku, wzbudzają podziw i uznanie wśród współczesnych mieszkańców miasta. W kontekście tych wydarzeń naturalne jest przywoływanie wielkich postaci – autorów i budowniczych początków polskiej państwowości – szczególnie Mieszka I i Bolesława Chrobrego, księżnej Dobrawy czy pierwszego biskupa – Jordana i jego następców. Archeologia jednak pozwala ocalić od zapomnienia również ich poddanych, o których milczą słynni kronikarze. Kim byli ludzie pochowani na cmentarzu pobliskiej Śródki, a których pracy, wiedzy, umiejętnościom i doświadczeniu gród poznański zawdzięcza potęgę i rozwój? Badania nekropoli wczesnośredniowiecznej, dostarczyły wielu bezcennych zabytków, składających się na wyposażenie grobów. Tworzą one obraz kultury materialnej czasów, w których na ziemie polskie wkraczało chrześcijaństwo. Dzięki dobrze zachowanym szczątkom kostnym nauka pozyskała informacje o ludziach żyjących pod koniec X i w początkach XI wieku w grodzie Poznana. Nowoczesne metody antropologiczne pozwalają na poznanie ich twarzy, po tysiącu latach spojrzenie w oczy pokoleniu czasów Mieszka. Wystawa ma na celu uzmysłowienie współczesnemu odbiorcy głęboko ludzkiej bliskości z osobami żyjącymi na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, w przełomowym okresie dziejów – pierwszych chrześcijan na ziemiach polskich, ich codzienności i ewolucji dotychczasowego świata.
Współpraca: Muzeum Archeologiczne w Poznaniu – Rezerwat Archeologiczny Genius loci; Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, Pracownia Archeologiczna.
PAŹDZIERNIK-GRUDZIEŃ 2016
- EKSPOZYCJA: Najstarsi mieszkańcy Poznania, oczami współczesnej medycyny.
Prezentacja w Muzeum Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. W oparciu o badania prowadzone na materiale kostnym z wykopalisk na poznańskiej Śródce, powstanie specjalistyczna wystawa pokazująca wyniki badań medycznych, genetycznych nad ludnością zamieszkującą Ostrów Tumski w Poznaniu, w X w. To niezwykła okazja do spojrzenia na ludzi żyjących w przełomowym okresie dziejów z punktu widzenia współczesnej medycyny.
Współpraca: Muzeum Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu; Uniwersytet Medyczny w Poznaniu- Katedra Medycyny Sądowej, Pracownia Archeologiczna, Muzeum Archeologiczne w Poznaniu – Rezerwat Archeologiczny Genius loci.
WYSTAWY EDUKACYJNE DLA SZKÓŁ
KWIECIEŃ-GRUDZIEŃ 2016
Wystawy posterowe przygotowane jako pomoc dla szkół w przygotowaniu uczniów do zrozumienia tła i bogactwa kulturowego Europy wczesnośredniowiecznej.
- TEMPORA CHRISTIANA – wystawa tworzona w ramach programu MKiDN „Chrzest 966”, koordynowanego przez NCK.
Celem wystawy jest ukazanie kultury chrześcijańskiej średniowiecza, jako czynnika kształtującego europejską tożsamość. Ekspozycja prezentująca obecny stan wiedzy na temat historii początków państwa i chrześcijaństwa w Polsce na tle ówczesnej Europy. Mieszko I przez decyzję włączenia się w nurt przemian o charakterze religijnym, wyznaczył Polsce rolę współuczestnika w formowaniu tak pojmowanej wspólnoty. Symboliczna rocznica przyjęcia chrztu, staje się pretekstem aby ukazać źródła i skarby duchowych korzeni Europy przez pryzmat sztuki, architektury i spuścizny intelektualnej tych czasów. Chcielibyśmy pokazać okoliczności w jakich podejmowano brzemienne w skutkach decyzje „tu i teraz” Polski i Europy Anno Domini 966. Wystawa Tempora Christiana udostępniana zostanie szkołom i parafiom w roku 2016, wraz z zestawem narzędzi dydaktycznych dla nauczycieli.
- W poszukiwaniu początków Poznania i chrześcijaństwa.
Plenerowa ekspozycja posterowa prezentująca historię badań archeologicznych prowadzonych na Ostrowie Tumskim od lat 30 -tych XX w. po najnowsze odkrycia. Wyniki wykopalisk, ukazały potęgę grodu poznańskiego, pozwoliły poznać najstarszą kamienną siedzibę Mieszka I – palatium wraz z kaplicą pałacową oraz pierwszą polską katedrę, zmieniły spojrzenie na początki Poznania oraz państwa polskiego. Ekspozycja zawiera 12 posterów oprawionych w system wystawienniczy.
- Oblicza sacrum na Ostrowie Tumskim w Poznaniu.
Wystawa prezentuje zabytki odkryte podczas badań wykopaliskowych, które wiążą się ze sferą duchową mieszkańców Ostrowa Tumskiego w Poznaniu na przestrzeni 1050 lat jakie minęły od symbolicznego aktu Chrztu Mieszka I. Ekspozycja zwraca uwagę na najstarsze budowle sakralne te które wciąż możemy podziwiać w krajobrazie wyspy tumskiej ale też te które nie zachowały się, a ich ślady odkryli archeolodzy.
PUBLIKACJE
- Na wyspie Ostrów przy której dziś jest Poznań…, red. H. Kóčka-Krenz, album (3 wersje językowe: polska, angielska, niemiecka).
Zaprezentowanie najnowszych odkryć naukowych w albumowym wydaniu. Ilustrowane serią zabytków wiązanych z pierwszym na ziemiach polskich założeniem pałacowo-sakralnym, ukazujące potęgę grodu poznańskiego w czasach pierwszych Piastów. Publikacja zachęca do poznawania najstarszej historii Polski poprzez kontakt z jej reliktami odkrytymi i prezentowanymi w Rezerwacie Archeologicznym Genius loci.
- 966 – pamięć w dębie zachowana, red. H. Kóčka-Krenz, album (wersja językowa polsko-angielska).
Publikacja jest połączeniem spojrzenia artystów i archeologów, dzielących się refleksjami na temat najstarszych śladów grodu poznańskiego oraz czasów przełomu kulturowego jakim było przyjęcie Chrztu przez księcia Mieszka I i dołączenia Polski do Europy. Wydawnictwo opublikowane we współpracy Muzeum Archeologicznego w Poznaniu i Narodowego Centrum Kultury.
- Historia Poznana, M. Sprenger, książka dla dzieci (polska wersja językowa).
Publikacja oparta na pomyśle napisania razem z dziećmi historii przygód ich rówieśnika, chłopca o imieniu Poznan, żyjącego na Ostrowie Tumskim w przełomowym okresie dziejów – tuż przed przyjęciem Chrztu przez księcia Mieszka I. Książkę opublikowano we współpracy z wydawnictwem Zysk i sp. w 2015 roku. Publikacja dostępna w sieci księgarni Zysk i sp. oraz Muzeum Archeologicznym w Poznaniu, Bramie Poznania, Muzeum Archidiecezjalnym w Poznaniu.
KOMPLEKSOWE DZIAŁANIA EDUKACYJNE
Działania edukacyjne zakładają wielopoziomowe przygotowania dzieci i młodzieży, do wszechstronnego poznania okoliczności jakie towarzyszyły chrystianizacji ziem polskich. Zaprezentowane zostaną najnowsze ustalenia naukowe, bogactwo zabytków archeologicznych i architektonicznych oraz wartość kontaktu z reliktami historii, duchowości i kultury wczesnopiastowskiej.
OBLICZA SACRUM. Ostrów Tumski to jedno z niewielu miejsc w Poznaniu, w którym na co dzień sfera duchowości, przeważa nad szarością dnia codziennego. Od wieków górowały tu świątynie a archeolodzy natrafiają na odległe przejawy sacrum, drobne i trudno uchwytne ślady, będące świadectwem życia duchowego dawnych mieszkańców wyspy. Uzmysłowienie bogactwa i dziedzictwa historycznego zawartego w medalikach, krzyżykach, wizerunkach świętych i pozostałościach architektury sakralnej jest ważnym elementem budowania społecznej świadomości i tożsamości kulturowej. W trakcie prelekcji dzieci i młodzież poznają symbolikę atrybutów jakie towarzyszą świętym i ich wyobrażenia w sztuce oraz na zbytkach archeologicznych.
PAŁAC MIESZKA I W POZNANIU. Uczestnicy zajęć poznają odkrycia naukowe dotyczące pałacu Mieszka I i tzw. kaplicy Dobrawy, na wyspie tumskiej w Poznaniu. Warsztaty interaktywne z wykorzystaniem środków multimedialnych, pozwolą w atrakcyjny sposób zapoznać się z historią pierwszych budowli sakralnych i rezydencjonalnych na ziemiach polskich.
W KRAINIE GRODÓW. Grodziska to tajemnicze i często zapomniane przez współczesnych ludzi pozostałości obwarowań sprzed wieków. Towarzyszą one naszej codzienności, choć zazwyczaj nie uświadamiamy sobie ich obecności w najbliższej okolicy. Ukryte w lasach lub pośród pól mają jednak do opowiedzenia ciekawą historię, która jest ściśle związana z początkami naszej państwowości, kształtującej się nowej duchowości i czasami przyjęcia Chrztu. Wiele z grodów było ściśle związanych z powstaniem Państwa Pierwszych Piastów, kiedy to potężne twierdze wznoszone z drewna i ziemi stanowiły centra władzy książęcej, były miejscem budowania pierwszych chrześcijańskich świątyń i krzewienia nowej wiary. Spotkanie zarysowuje historię powstania i funkcjonowania grodów na obszarze państwa Piastów, a także podkreśla wartość dziedzictwa archeologicznego.
